Als u al gebruikt maakt van kinderopvang, heeft u zich waarschijnlijk al verdiept in de gevolgen van de nieuwe regeling voor uw eigen situatie. Toch hebben wij een en ander nog eens op een rijtje gezet, zodat u nog eens rustig kunt bepalen of de door u gekozen situatie de optimale is.

Voorwaarden
Kinderopvang valt uiteen in dagopvang (voor kinderen tussen de 0 en 4 jaar), buitenschoolse opvang (voor kinderen tussen 4 en circa 12 jaar), gastouderopvang (opvang door gastouder van maximaal 4 kinderen) en ouderparticipatiecrèches (ouders passen ombeurten op de kinderen). De kinderopvanginstantie moet zijn ingeschreven bij de gemeente. Oppassen door familie en/of vrienden, het verblijf in peuterspeelzalen en overblijven op school geldt niet als kinderopvang. De kinderopvangregeling geldt voor kinderen totdat zij naar het voortgezet onderwijs gaan. In geval van twee verzorgende ouders, moeten beide ouders werken, in geval van één ouder, moet deze ouder werken. De aard van het werk is niet relevant, zolang er maar inkomsten tegenover staan. De regeling geldt dus zowel voor werknemers in dienstbetrekking als voor ondernemers, freelancers, directeur-grootaandeelhouders enzovoort. Het aantal dagen dat in de week wordt gewerkt is ook niet relevant. Als de vader bijvoorbeeld vier dagen werkt, en de moeder één dag, dan geldt de regeling. Speciale groepen mensen, zoals scholieren, kunstenaars, nieuwkomers en arbeidsongeschikten, kunnen onder voorwaarden ook in aanmerking komen voor de regeling. Verder is nog van belang dat de ouders onder de nieuwe regeling zelf een contract moet afsluiten met het kinderopvangcentrum. Voorheen zorgde de werkgever hier vaak voor.

Kwaliteit en toezicht
De nieuwe wet heeft als doel de kwaliteit van de kinderopvang en het toezicht erop te verhogen. De wet schrijft voor dat de kinderopvanginstantie dient te zorgen voor verantwoorde kinderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind. De kinderopvanginstantie moet hierbij letten op de verhouding personeel/kinderen, de grootte van de groep kinderen en opleiding van het personeel. Daarnaast moet de kinderopvanginstantie een risico-inventarisatie opstellen en informatie aan ouders verstrekken over het beleid. De gemeente is verantwoordelijk voor het toezicht op de kinderopvangcentra. Het kinderopvangcentrum moet verplicht een oudercommissie instellen. Deze commissie krijgt recht van advies over allerhande zaken, variërend van prijsniveau, voedingsaangelegenheden tot openingstijden.

De kosten van kinderopvang
Ouders, werkgevers en overheid gaan de kosten van kinderopvang samen betalen. De verhouding is afhankelijk van meerdere factoren. Allereerst heeft de overheid heeft een maximum uurtarief gesteld. Indien het werkelijke uurtarief hoger is dan dit maximum, komen de kosten hiervan in ieder geval voor rekening van de ouder. Het maximum uurtarief bedraagt in 2005 € 5,68 voor dagopvang en € 6,13 voor buitenschoolse opvang. Het is dus een goed idee om hier bij het aangaan van een contract rekening mee te houden.

Dan komen we bij de tegemoetkomingen
Ten eerste betaalt de overheid een basistegemoetkoming. De hoogte van de tegemoetkoming is afhankelijk van de totale kosten van de kinderopvang voor het gezin, het jaarinkomen van de ouders, het aantal uren kinderopvang en de soort kinderopvang.

Voor het eerste kind krijgen de laagste inkomens (inkomen tot e 17.513) 63,2% van de totale factuur vergoed. Dit percentage loopt af naarmate het inkomen stijgt, waarbij de hoogste inkomens (vanaf e 71.022) 1,8% krijgen vergoed. Voor de volgende kinderen vergoedt de overheid van 63,2% oplopend tot 47,1%. Relevant is hier het zogenaamde verzamelinkomen. Kort gezegd is dit uw inkomen in box I, II en III samen. U kunt uw verzamelinkomen meestal gemakkelijk benaderen door van uw brutoloon (of winst) de aftrekposten (bijvoorbeeld hypotheekrente) af te trekken.

Naast de basistegemoetkoming van de overheid kunnen werkgevers 1/3 (33,33%) van de totale kosten onbelast vergoeden. Zij zijn dit echter niet (wettelijk) verplicht! In principe vergoeden de werkgevers van beide ouders ieder 1/6 deel. Indien een van de werkgevers ervoor kiest dit niet te doen, kan de andere werkgever dit deel aanvullen, tot uiteindelijk 1/3 deel vergoed wordt. Indien in totaal meer dan 1/3 deel wordt vergoed, is het meerdere loon, belast met loon-/ inkomstenbelasting. Indien de werkgevers samen geen 1/3 deel vergoeden, zal de overheid de eerste jaren een extra tegemoetkoming geven. Het percentage vergoeding loopt weer af naarmate het inkomen stijgt. Voor het eerste kind is de extra tegemoetkoming 96,5% tot 11,0% van de niet door de werkgever vergoede kosten, voor volgende kinderen 96,5% tot 51,1%. Indien de werkgever de kosten niet vergoed, is de werknemer dus altijd slechter af, ondanks de extra tegemoetkoming van de overheid. Directeur-grootaandeelhouders (DGA's) en andere ondernemers kunnen zelf bepalen hoe zij de regeling inkleden. Zij zijn immers zowel werkgever als werknemer. In dat geval kan het aantrekkelijk zijn om geen tegemoetkoming te laten uitbetalen door de werkgever, zodat dit deels door de overheid wordt gefinancierd. De onderneming wordt dan ontlast. Dit zal met name spelen bij een laag winst en loonniveau. Bij een hoge winst kan het weer aantrekkelijk zijn om de onderneming 100% van de kosten te laten vergoeden.

Dit verhoogt weliswaar het loon, maar vormt een aftrekpost voor de onderneming. Bovendien kan pensioen worden opgebouwd over het hogere loon, wat ook weer leidt tot een aftrekpost. De onderneming draagt alle lasten, en de ouders behoeven zelf niets te betalen. Een en ander is uiteraard afhankelijk van de precieze feiten en omstandigheden. Het bedrag dat resteert na aftrek van de tegemoetkomingen van de overheid en werkgever komt voor rekening van de ouder. Op grond van bovengenoemde percentages betekent dit dat de laagste inkomens voor het eerste kind in het ongunstigste geval (de werkgever betaald niet mee) 100%-63,2%-(33,33%*96,5%) = 4,6% zelf betalen, en ouders met de hoogste inkomens 100%-1,8%-(33,33%*11,0%) = 94,5%. De basistegemoetkoming en de extra tegemoetkoming van de overheid kunt u aanvragen bij de Belastingdienst. De tegemoetkoming wordt in maandelijkse termijnen uitbetaald.