Medio vorig jaar heeft de Hoge Raad geoordeeld dat gemeenten geen overeenkomst met de initiatiefnemer van een bouwplan mogen afsluiten waarin deze verplicht wordt planschade van derden te betalen. De belangrijkste overweging hiervoor was dat in de huidige wetgeving geen basis te vinden is voor de verlegging van de draagplicht ten aanzien van planschadevergoeding. Bovendien was het van groot belang dat de initiatiefnemer geen rechtsbescherming genoot bij de vaststelling van de omvang van de schade.

De kosten voor planschadevergoedingen komen sinds deze uitspraak dus (weer) voor rekening van de gemeente. Natuurlijk zijn gemeenten hier niet blij mee en sinds de uitspraak zien we dan ook dat lokale overheden terughoudend zijn bij het meewerken aan bouwprojecten waarvoor vrijstelling van het bestemmingsplan moet worden verleend. Het gevaar hierbij is dat medewerking aan een project geweigerd wordt op basis van financiële overwegingen in plaats van stedenbouwkundige en planologische argumenten.

Om te voorkomen dat veel bouwprojecten stranden in discussies tussen de gemeente en de aanvrager van een bouwplan heeft de wetgever in december 2003 een spoedwet gemaakt waardoor het weer mogelijk wordt dat tussen gemeenten en particulieren/bedrijven planschadeovereenkomsten worden gesloten.

Degene die een planschadeovereenkomst met een gemeente sluit is in de nieuwe wet automatisch belanghebbende in een bestuursrechtelijke procedure tot beoordeling van een planschadeclaim. Voorts kan in de planschadeovereenkomst opgenomen worden dat een arbiter wordt ingeschakeld in geval van discussie over de uitleg van de overeenkomst. Daarnaast kan een onafhankelijke schadebeoordelingscommissie in de overeenkomst worden opgenomen.

Totdat de spoedwet inwerking treedt dient de initiatiefnemer van een bouwplan echter goed op te letten dat een gemeente zich bij het weigeren van medewerking niet enkel en alleen verschuilt achter financiële motieven. Doet zij dit toch dan is het de moeite waard om hiertegen een procedure te starten.