Inmiddels zijn ontwikkelaars voluit op de rem gaan staan, waardoor de bouwproductie van kantoren zal dalen naar zeshonderd duizend vierkante meter in 2008. Dit is echter te weinig om aan de vraag naar nieuwbouw te voldoen. Weldra zal hierdoor de merkwaardige combinatie ontstaan van enerzijds schaarste aan goede en eigentijdse nieuwbouw en anderzijds veel en hardnekkige leegstand in de oude en gedateerde voorraad. Om te voorkomen dat onze kantorenparken straks spooksteden worden en gelijktijdig 'wachtlijsten' ontstaan voor kwaliteitskantoren is een tweesporenbeleid hard nodig.

Ontwikkelingsstop
Deze conclusie trekt NVB Vereniging voor ontwikkelaars & bouwondernemers naar aanleiding van de Thermometer Kantoren. Uit dit jaarlijkse onderzoek blijkt dat de kantorenmarkt er niet geweldig voorstaat. Er is verschrikkelijk veel leegstand - elf procent van de voorraad staat leeg - de vraag is beperkt en de transactiehuren staan onder druk. Bij veel ontwikkelaars zit de 'schrik' er inmiddels zo goed in, dat zij massaal gestopt zijn met het ontwikkelen van nieuwe projecten.

Balans
NVB verwacht niet dat de kantorenmarkt op korte termijn weer in balans zal komen. Daarvoor staat er volgens deze organisatie te veel leeg. Maar aangezien ondernemingen altijd zullen blijven verhuizen en dan meestal naar de betere projecten trekken, zullen oudere panden steeds vaker leeg komen te staan. Tegelijk zal het moderne aanbod gestaag opdrogen, zolang ontwikkelaars zo terughoudend blijven.

Tweesporen beleid
NVB is er veel aan gelegen de kantorenmarkt gezond te houden en bepleit daartoe een tweesporenbeleid. Enerzijds zullen er veel oude en kansloze meters uit de markt gehaald moeten worden, bijvoorbeeld door sloop of transformatie in andere bestemmingen, waaronder woningen, zeg maar het 'rotte fruit' moet worden opgeruimd. Anderzijds is het cruciaal dat de nieuwbouw die nog wordt toegevoegd, optimaal bij de wensen van de moderne kantoorgebruiker aansluit. Volgens berekeningen van het onderzoeksteam van de Thermometer zal de kantorenmarkt de komende vijftien jaar jaarlijks met gemiddeld één miljoen vierkante meter ververst moeten worden om in balans te komen. Dit betekent dus ook dat een bouwproductie van jaarlijks één miljoen nieuwe kantoren nodig blijft. Gelijktijdig zal jaarlijks een zelfde aantal gesloopt of herbestemd moeten worden. Maar kijkend naar de huidige omvang van het aantal onttrekkingen leert dat er nog een lange weg te gaan is. Het is immers nog altijd geen usance onder beleggers en verhuurders om te slopen, renoveren of anderszins hun kansloze ruimte aan de voorraad te onttrekken.

Kwaliteitsslag
De afgelopen drie jaar is gemiddeld zelfs amper tachtig duizend vierkante meter aan de voorraad onttrokken en dit is veel te weinig om de markt in balans te krijgen. Kennelijk denken nog steeds veel verhuurders (ten onrechte) dat 'de bui wel overdrijft'. De voorraad kantoorruimte in Nederland bedraagt nu 43 miljoen vierkante meter. Dit zal de komende tijd niet verder hoeven toenemen. Gelet op de demografische ontwikkeling is er weinig instroom van nieuwe werkgelegenheid. Het betekent tegelijkertijd dat de kantorenmarkt vanaf heden anders benaderd moet worden. Vanaf heden zit de nieuwbouw 'm vooral in de vervanging en in een kwaliteitsslag. Het probleem van de verouderde voorraad wordt daarmee steeds groter. De eigenaren van deze panden moeten beseffen dat hun leegstand langjarig problematisch wordt als zij niets doen. De Thermometer Kantoren is een jaarlijks onderzoek dat wordt uitgevoerd door NVB in samenwerking met de Faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht en STOGO onderzoek + advies.