Vraag
Ik heb een eigen bedrijf en vraag me af of er nog speciale fiscale faciliteiten gelden ingeval ik kom te overlijden. Verder vraag ik me af aan welke voorwaarden ik moet voldoen om gebruik te kunnen maken van deze faciliteiten en welke concrete stappen ik daartoe nog dien te ondernemen.

Antwoord
Bij overlijden is successierecht verschuldigd over de nalatenschap van de erflater. Wanneer de nalatenschap voor een deel uit ondernemingsvermogen bestaat, is in beginsel ook successierecht verschuldigd over het ondernemingsvermogen. Wanneer echter aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, kan een beroep op de bedrijfsopvolgingsfaciliteit worden gedaan. De huidige faciliteit komt er kort gezegd op neer dat 60% van de waarde van het ondernemingsvermogen vrij van successierecht kan worden overgedragen. Voor het verschuldigde successierecht over de andere 40% van de waarde van het ondernemingsvermogen kan onder voorwaarden desgewenst tien jaar rentedragend uitstel van betaling worden verkregen.

Met ingang van 1 januari 2007 wordt de bedrijfsopvolgingsfaciliteit verder verruimd en wordt 75% van de waarde van het ondernemingsvermogen vrijgesteld voor de heffing van successierecht. Voor het verschuldigde successierecht over de overige 25% van de waarde van het ondernemingsvermogen kan dan uitstel van betaling worden verkregen voor een periode van tien jaar.

Zowel voor IB-ondernemingen zoals een eenmanszaak, vennootschap onder firma en commanditaire vennootschap, als voor aanmerkelijkbelangaandelen in een besloten vennootschap kan een beroep op de bedrijfsopvolgingsfaciliteit worden gedaan. Het dient dan wel te gaan om een echte onderneming, het mag dus niet gaan om een beleggingslichaam. Verder gelden nog een aantal andere voorwaarden. De verkrijger van het ondernemingsvermogen dient de onderneming bijvoorbeeld nog vijf jaar voort te zetten ingeval van een IB-onderneming. Voor de verkrijger van aanmerkelijkbelangaandelen geldt dat deze de aandelen gedurende vijf jaar na het overlijden niet mag vervreemden. Ook mag de vennootschap waarvan de aandelen zijn verkregen haar onderneming niet staken gedurende vijf jaar na het overlijden.

Aandelen in een holdingmaatschappij
Een holdingmaatschappij drijft in beginsel geen echte onderneming en zal als zodanig niet kwalificeren voor de bedrijfsopvolgingsfaciliteit. Dit kan anders zijn indien de holdingmaatschappij (mede) het beleid van haar dochtervennootschappen bepaalt.

Het is derhalve noodzakelijk dat de bedrijfsstructuur goed wordt ingekleed teneinde een beroep te kunnen doen op de bedrijfsopvolgingsfaciliteit.

Testament en bedrijfsopvolgingsfaciliteit
Om de bedrijfsopvolgingsfaciliteit optimaal te kunnen benutten is tevens de inkleding van het testament van groot belang. Mede afhankelijk van de erfstelling kan het bijvoorbeeld bij de ouderlijke boedelverdeling of wettelijke verdeling voorkomen dat de bedrijfsopvolgingsfaciliteit niet of niet volledig kan worden benut.

Ter verduidelijking het volgende voorbeeld. Stel dat de langstlevende voor 1% tot erfgenaam is benoemd en de kinderen voor de overige 99% tot erfgenaam zijn benoemd. Verder wordt verondersteld dat de nalatenschap alleen uit aanmerkelijkbelangaandelen bestaat ter waarde van e 2.000.000. Op grond van zowel de ouderlijke boedelverdeling als de wettelijke verdeling verkrijgt de langstlevende alle aanmerkelijkbelangaandelen onder schuldigerkenning aan de kinderen. Per saldo verkrijgt de langstlevende derhalve e 20.000, namelijk de aanmerkelijkbelangaandelen ad e 2.000.000 en een schuld aan de kinderen ad e 1.980.000. Voor de langstlevende echtgenoot geldt een vrijstelling voor het successierecht van e 503.273 (2005). De belastbare verkrijging van de langstlevende voor de heffing van het successierecht bedraagt dan nihil, zodat geen successierecht is verschuldigd door de langstlevende echtgenoot.

Op grond van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit wordt e 1.200.000 (60% van e 2.000.000) vrijgesteld voor de heffing van successierecht. Echter, door de langstlevende is in zijn geheel geen successierecht verschuldigd. De bedrijfsopvolgingsfaciliteit blijft dus in zijn geheel onbenut. Overigens kan voor het successierecht dat moet worden betaald over de onderbedelingsvorderingen die de kinderen op de langstlevende verkrijgen voor tien jaar rentedragend uitstel van betaling worden verkregen. Het zal echter duidelijk zijn dat het gewenste resultaat in dit geval niet wordt bereikt.

Conclusie
Met het oog op het fiscale en financiële belang van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit is het van groot belang de ondernemingsactiviteiten zodanig te structureren dat bij een eventueel overlijden zoveel mogelijk aan de voorwaarden van de faciliteit wordt voldaan, zodat een beroep op de bedrijfsopvolgingsfaciliteit kan worden gedaan. Verder is het van groot belang dat het testament op juiste wijze is ingekleed. Teneinde van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit gebruik te kunnen maken, dienen derhalve reeds tijdens leven de noodzakelijke stappen te worden ondernomen.