Vraag: Sinds 1980 drijf ik een onderneming in de vorm van een eenmanszaak. Onlangs is definitief komen vast te staan dat geen van mijn kinderen mijn bedrijf wil voortzetten. Aangezien ik inmiddels 60 ben, overweeg ik nu mijn bedrijf te verkopen. Ik heb begrepen dat door de invoering van de nieuwe inkomstenbelastingwetgeving op het punt van de stakingsfaciliteiten wijzigingen zijn opgetreden. Kunt u aangeven welke stakingsfaciliteiten er onder het nieuwe belastingstelsel bestaan en wat deze precies inhouden?

Onder de per 1 januari 2001 in werking getreden wetgeving zijn voor de staking van een eenmanszaak een aantal wijzigingen van kracht geworden. Een groot verschil met name is de beperking van de stakingsvrijstelling en afschaffing van het stakingstarief van 45%. Als na 1 januari 2001 de eenmanszaak gestaakt wordt zal over de stakingswinst tegen het progressieve tarief van maximaal 52% afgerekend te worden. Het gevolg hiervan is dat de stakingswinst in veel gevallen zwaarder belast zal worden. Toch kent ook de huidige wet nog een aantal stakingsfaciliteiten, welke hieronder besproken zullen worden.

Stakingsaftrek
Tot 31 december 2000 kende de belastingwetgeving een stakingsvrijstelling, welke met de inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving is omgedoopt tot stakingsaftrek. Deze bedraagt maximaal fl. 8.000. Het maximum van deze aftrek wordt verminderd tot maximaal nihil met de door de ondernemer reeds in voorafgaande jaren genoten bedragen aan stakingsaftrek. Voorwaarde om recht te hebben op de stakingsaftrek is dat de gehele onderneming en niet slechts een gedeelte van de onderneming wordt gestaakt. De aftrek is eenmalig, dit wel zeggen dat elke ondernemer slechts eenmaal in zijn leven deze stakingsaftrek kan toepassen, ongeacht het aantal bedrijven dat hij staakt.

Tijdelijke verhoging van de stakingsaftrek
Onder de oude wetgeving, zoals die gold tot en met 2000, was de bovengenoemde stakingsaftrek een stuk hoger (fl. 20.000 of fl. 45.000). Om het gat tussen de oude en de nieuwe aftrek enigszins te overbruggen geldt voor een (gedeeltelijke) staking in de jaren 2001 tot en met 2005 een overgangsregeling. Deze overgangsregeling houdt in dat de stakingsaftrek tijdelijk wordt verhoogd ten aanzien van ondernemers die één of meer ondernemingen staken. De overgangsregeling is echter alleen van toepassing indien de ondernemer vanaf 1 januari 2001 (onafgebroken) ondernemer is geweest met betrekking tot de te staken onderneming(en). Dit betekent dat iemand die in maart 2001 een onderneming start, welke hij in januari 2004 staakt, geen recht heeft op deze overgangsregeling. De hoogte van de stakingsaftrek bij toepassing van de overgangsregeling hangt af van het gegeven of één of meer gehele ondernemingen of slechts een gedeelte van een onderneming wordt gestaakt. Indien sprake is van staking van een gehele onderneming is tevens de leeftijd van de ondernemer van belang om de stakingsaftrek te kunnen bepalen. Indien de ondernemer die één of meer gehele ondernemingen staakt de leeftijd van 55 jaar heeft bereikt bedraagt de maximaal verhoogde stakingsaftrek (inclusief de 'gewone' stakingsaftrek) in de jaren 2001 tot en met 2005 achtereenvolgens fl. 45.000, fl. 37.600, fl. 15.200, fl. 12.800 en fl. 10.400. Indien de ondernemer zijn gehele onderneming staakt en hij jonger is dan 55 jaar bedraagt de totale stakingsaftrek in de jaren 2001 tot en met 2005 maximaal respectievelijk fl. 20.000, fl. 17.600, fl. 15.200, fl. 12.800 en fl. 10.400. Als de ondernemer een gedeelte van een onderneming staakt heeft hij recht op de zogenoemde tijdelijke stakingsaftrek. Deze bedraagt in het jaar 2001 fl. 20.000, in 2002 fl. 16.000, in 2003 fl. 12.000, in 2004 fl. 8.000 en in 2005 fl. 4.000. Vanaf 2006 bestaat geen recht meer op een stakingsaftrek bij het staken van een gedeelte van een onderneming.

Omzetting fiscale oudedagsreserve in een lijfrente
De ondernemer die een oudedagsreserve heeft opgebouwd kan deze bij staking van zijn onderneming omzetten in een lijfrente. Hij kan premies voor lijfrenten in aftrek brengen tot maximaal het totale bedrag waarmee de oudedagsreserve afneemt. De afneming van de reserve is derhalve niet belast, maar de latere lijfrente-uitkeringen zullen progressief worden belast in box 1. Deze aftrek is ten opzichte van de oude wetgeving niet gewijzigd.

Omzetting stakingswinst in een stakingslijfrente
De winst die de ondernemer behaalt met of bij de gehele of gedeeltelijke staking van zijn onderneming kan ook worden omgezet in een lijfrenteaanspraak. Deze omzetting is gebonden aan in de wet genoemde maxima. Als absoluut maximum geldt het bedrag van de stakingswinst zelf. De tweede grens die de wet aangeeft, bestaat uit drie verschillende onderdelen. Bij elk onderdeel, waarvoor aan specifieke voorwaarden voldaan dient te worden, hoort een eigen grensbedrag: Het maximumbedrag bedraagt fl. 797.974 indien de ondernemer op het stakingsmoment 60 jaar of ouder is. Het is hierbij niet vereist dat de gehele onderneming wordt gestaakt. Indien de stakende ondernemer nog geen 60 jaar is, maar wel voor ten minste 45% arbeidsongeschikt is, geldt hetzelfde bedrag als maximum. Hierbij geldt dan als bijkomende voorwaarde dat de lijfrentetermijnen binnen zes maanden na staking ingaan. Indien namens de ondernemer een lijfrente wordt bedongen als gevolg van zijn overlijden is een zelfde bedrag van toepassing. Hierbij geldt echter als aanvullende voorwaarde dat de premies binnen zes maanden na overlijden zijn betaald of verrekend. In dit geval kan echter alleen maar sprake zijn van een zogenoemde nabestaandenlijfrente, aangezien de overleden ondernemer wordt geacht de lijfrente zelf te hebben bedongen. Als de stakende ondernemer zich niet in één van de hierboven genoemde situaties bevindt, maar hij wel reeds 50 jaar is op het stakingsmoment of hij weliswaar jonger is dan 50, maar de lijfrentetermijnen direct zullen ingaan, dan bedraagt het maximumbedrag fl. 398.993. Indien de stakende ondernemer jonger is dan 50 jaar, in leven, minder dan 45% arbeidsongeschikt en de termijnen niet direct ingaan, behoort hij tot de restcategorie. Het voor deze restcategorie geldende bedrag is fl. 199.504. Er zijn een aantal bedragen die in mindering op bovengenoemde maxima komen. De belangrijkste zijn de waarde van de pensioenaanspraken, de waarde van bepaalde bedrijfsbeëindigingsvergoedingen, het bedrag van de oudedagsreserve aan het begin van het kalenderjaar en het bedrag van de in voorgaande jaren genoten lijfrentepremieaftrek.

Conclusie
Zoals uit het bovenstaande geconcludeerd kan worden, zijn de stakingsfaciliteiten voor ondernemers die hun onderneming staken onder de nieuwe wetgeving wel beperkt, maar bestaan nog voldoende mogelijkheden om directe afrekening over de stakingswinst zoveel mogelijk te beperken. Welke stakingsfaciliteiten en de wijze waarop deze voor u van toepassing kunnen zijn, hangt af van diverse factoren uit uw persoonlijke situatie. Wij adviseren u, indien u voornemens bent uw onderneming te staken, in een vroegtijdig stadium contact op te nemen met een belastingadviseur. Deze kan u stakingsadvies op maat geven.